Název: Kafle piecowe jako źródło materialne i ikonograficzne : znaczenie kafli w rekonstrukcji materialnych i niematerialnych aspektów życia codziennego dawnych społeczeństw
Variantní název:
- Kamnové kachle jako materiálový a ikonografický pramen : význam kachlů v rekonstruování materiálních a nemateriálních aspektů každodenního života dávných společenství
- Stove tiles as material and iconographic sources : the importance of stove tiles in the reconstruction of material and non-material aspects of everyday life of historical communities
- Ofenkacheln als materielle und ikonographische Quelle : die Bedeutung von Kacheln bei der Rekonstruktion von materiellen und immateriellen Aspekten des Alltags vergangener Gesellschaften
Zdrojový dokument: Archaeologia historica. 2014, roč. 39, č. 1, s. 177-203
Rozsah
177-203
-
ISSN0231-5823 (print)2336-4386 (online)
Trvalý odkaz (handle): https://hdl.handle.net/11222.digilib/130286
Type: Článek
Jazyk
Jazyk shrnutí
Licence: Neurčená licence
Upozornění: Tyto citace jsou generovány automaticky. Nemusí být zcela správně podle citačních pravidel.
Abstrakt(y)
V článku je na vybraných příkladech kachlů představena možnost interpretace materiálních a nemateriálních aspektů života v minulosti. Zkoumání pozůstatků středověkých i raně novověkých kamen umožňuje rekonstruovat procesy svázané s jejich vznikem, stejně jako dílčí kroky při výrobě jednotlivých kachlů. Díky stopám, které na artefaktech zanechal hrnčíř, a rovněž díky využití fyzikálně-chemických analýz lze obohatit poznání pracovních postupů řemeslníků, odhalit způsob formování kachlů i metody vytváření glazury. Tyto informace jsou spolu s petrografickými analýzami použité hlíny rovněž přínosné pro identifikaci středisek výroby kachlů. Ikonografický rozbor reliéfní výzdoby kachlů umožňuje poznání dobových reálií každodenního života prostřednictvím zobrazených detailů zrcadlících prostředí, v němž artefakt vznikl. Tyto poznatky tak účinně doplňují ostatní historické prameny.
This article demonstrates, on selected specimens of stove tiles, the possible interpretation of material and non-material aspects of everyday life in the past. The investigation of the remains of medieval and early modern age stoves enables the reconstruction of processes connected with their origin, as well as the stages in the production of tiles. Due to traces left on the artefacts by potters and thanks to physical and chemical analyses, information about craftsmen’s working procedures can be expanded; experts can also disclose the manner of shaping the tiles and determine the methods used in the production of glazes. Together with petrographic analyses of clays, this information is important for the identification of production centres. Iconographic analysis of the relief decoration of tiles helps portray everyday life in the period, through depicted details reflecting the environment in which the artefacts originated. This information significantly supplements further historical sources.
Reference
[1] ARCHEOLOGIA, 2013: Muzeum Narodowe w Kielcach. Archeologia – wybrane obiekty, http://mnki.pl/pl/zbiory/archeologia/najciekawsze_zabytki/927.html, cit. 29. 12. 2013.
[2] BATARIUC, P. V., 1999: Cahle din Moldova Medievalã scolele XIV–XVII. Suceava.
[3] BRYCH, V., 2004: Kachle doby gotické, renesanční a raně barokní. Výběrový katalog Národního muzea v Praze. Praha.
[4] BUKO, A., 1990: Ceramika współczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
[5] BUŚKO, C., 1996: Nurt dworski w ikonografii kafli śląskich. In: Kultura średniowiecznego Śląska i Czech, Zamek, 51–62. Wrocław.
[6] CHMIEL, A., 1906: Kafle średniowieczne znalezione w Oświęcimiu, Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej II, 343–353.
[7] CHUDZIŃSKA, B., 2012: Życie codzienne na zamku w Muszynie. Muszyna.
[8] CZECHOWICZ, B., 1993: Późnogotyckie kafle z zamku w Raciborzu, Śląskie Zeszyty Krajoznawcze, IK 66, 18–25.
[9] CZOPEK, S., 1994: Renesansowe kafle z Będziemyśla. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 95–120. Rzeszów.
[10] DĄBROWSKA, M., 1987: Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej LVIII.
[11] DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 1993: Gotické a renesančni kachle z východniho křídla předzámčí v Kostelci nad Černými lesy – Gotische und Renaissancekacheln aus dem Ostflügel der Vorburg in Kostelec nad Černými lesy, CB 3, 289–314.
[12] DYMEK, K., 1993: Gotyckie i renesansowe kafle śląskie. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 117–122. Gniezno.
[13] DYMEK, K., 1995: Średniowieczne i renesansowe kafle śląskie. Wrocław.
[14] DYMEK, K., 1999: Ze studiów nad codziennym życiem w średniowiecznym mieście, B. Piec kaflowy, Wratislavia Antiqua I, 44–53.
[15] EUROPA, 2013: Europa Jagiellonica 1386–1572. Sztuka i kultura w Europie Środkowej za panowania Jagiellonów, Przewodnik po wystawie. Warszawa.
[16] FEKECZ-TOMASZEWSKA, B., 2010: Wrocławskie piece kaflowe. In: Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej w Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku w dniach 5–7 września 2008 roku (Dąbrowska, M.–Semków, J.–Wojnowska, W., edd.), 185–202. Frombork.
[17] FRÖHLICH, J.–PAVLÍK, Č., 2010: Turnajová scéna s dedikací na kachlovém reliefu z Blatenska – Die Turnierszene mit der Dedikation auf dem Kachelrelief aus der Region Blatná, ASČ 14, 909–914.
[18] FRYŚ-PIETRASZKOWA, E., 1973: Ośrodek garncarski w Łążku Ordynackim. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
[19] GRUIA, A. M., 2009: Tiles Decorated with the Knight in Tournament in the Kingdom of Hungary, Brukenthal, Acta Musei IV/1, 203–221.
[20] GRUIA, A. M., 2012: Povestri la gura sobei. Catalog selectiv al colectiei de cahle a Muzeului National de Istorie a transilvaniei. Cluj-Napoca.
[21] GÜNDEL, CH., 1934: Figürliche Ofenkacheln des 15. Jahrhunderts, Altschlesien 4, 288–293.
[22] ГУРКИН, С. В., 2000: О предках кьшчаков икимаков, Донся Археология 3–4, 6–23.
[23] HAZLBAUER, Z., 1986: Příspěvek k technologii výroby pozdně středověkých reliéfních kachlů – Beitrag zur Technologie der spätmittelalterlichen Reliefkacheln, AH 11, 489–503.
[24] HAZLBAUER, Z., 1998: Krása středověkých kamen. Praha.
[25] HAZLBAUER, Z., 2005: Sygnatury garncarskie na gotyckich i renesansowych kaflach czeskich, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej LIII/2, 205–216.
[26] HINTZE, E., 1907: Kachelfunde aus dem Breslauer Rathause, Schlesiens Vorzeit NF IV, 113–114.
[27] HOLČÍK, Š., 1978: Stredoveké kachliarstvo. Bratislava.
[28] HRŮŠOVÁ, L., 2013: Soubor kamnových kachlů z Muzea východních Čech v Hradci Králové, rkp. magisterské diplomové prace ulož. na FF Univerzity Palackého v Olomouci, Olomouc.
[29] JAMKA, R., 1951: Szczegółowe sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Opolu za okres 1948–1949, Materiały Wczesnośredniowieczne I, 1–57.
[30] JANIAK, T., 2003: Kafle gotyckie w zbiorach muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Gniezno.
[31] JORDÁNKOVÁ, H.–LOSKOTOVÁ, I.–MERTA, D., 2004: Odraz domáci války v produkci brněnských kamnářů druhé poloviny 15. století – Widerspielung des Heimkrieges in der Produktion der Brunner Ofesetzer in der Zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts, AH 29, 445–456.
[32] KAFLE, 1936: Kafle z XVI w. przy ul. Krupniczej, Ilustrowany Kuryer Codzienny 100, 19.
[33] KAFLE GOTYCKIE, 1993: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich. Gniezno.
[34] KARCZEWSKI, A., 1929: Nowe wykopaliska ceramiczne w obrębie zamku czerskiego, Studia do Dziejów Sztuki w Polsce 1, 116–117.
[35] KASTEK, T.–MRUCZEK, R.–ZARADZKA, A.–STOJANOWICZ, P.–STOPCZYŃSKI, L., 1998: Zamek Radosno. Badania archeologiczno-architektoniczne w 1996 r., Śląskie Sprawozdania Archeologiczne XXXI, 311–323.
[36] KOPERA, F., 1907: Notaty o kaflach w Polsce. Luźny materiał inwentaryzacyjny do historyi majoliki, Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne V, 236–255.
[37] KRAKÓW, 2007: Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257–1791. Katalog wystawy 5 czerwca – 19 listopada 2007 r., Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Pałac Krzysztofory (Lichończak-Nurek, G., ed.). Kraków.
[38] KRÁSA, 2008: Krása která hřeje. Výběrový katalog gotických a renesančních kachlů Moravy a Slezska – Beauty, which Warms. Gothic and Renaissance Dutsch Stove Tiles of Moravia and Silesia (Menoušková, D.–Měřínský, Z., edd.). Uherské Hradiště.
[39] KRUPPÉ, J., 1961: Studia nad ceramiką XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie, Wrocław – Warszawa – Kraków.
[40] KUCZYŃSKI, J., 1968: Kafle z XIV–XVI w. w zbiorach Muzeum Świętokrzyskiego. Katalog wystawy. Kielce.
[41] KUCZYŃSKI, J., 1968a: Kafle z XIV–XVI w., Broszura. Kielce.
[42] KUCZYŃSKI, J., 1970: Wyniki badań archeologicznych Muzeum Świętokrzyskiego 1966–1969. Przewodnik po wystawie. Kielce.
[43] KUCZYŃSKI, J., 1971: Badania wykopaliskowe przeprowadzone w 1969 r. na terenie zamku w Bodzentynie, Rocznik Muzeum Śweiętokrzyskiego V, 133–147.
[44] LANDSFELD, H., 1950: Lidové hrnčířství a džbánkářství. Praha.
[45] ЛАЩУK, Ю. П., 1993: Үкраїнські кахлі. Ужгород.
[46] LISOWA, E., 1986: Zbiór kafli odkrytych podczas badań ratowniczych na trasie W–Z we Wrocławiu, Silesia Antiqua 28, 139–160.
[47] LISOWA, E.–LASOTA, CZ., 1989: Późnogotyckie kafle z Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, Silesia Antiqua 31, 83–104.
[48] LOSKOTOVÁ, I., 2009: Středověké reliéfní kachle jako pramen hmotné kultury (Morava) – Mittelalterliche Reliefkacheln als Quelle für die materielle Kultur (Mähren), AH 34, 189–208.
[49] LOSKOTOVÁ, I., 2011: Brněnské kamnové kachle období gotiky, rkp. disertační práce ulož. v ÚAM FF MU, Brno.
[50] MALINOWSKI, T., 2000: O wyobrażeniach instrumentów muzycznych na gotyckich i renesansowych kaflach z ziem polskich, Archaeologia Historica Polona 8, 131–141.
[51] MARCINIAK-KAJZER, A., 2003: Czy dwa piece Stanisława Tarnowskiego, Archaeologia Historica Polona 13, 295–306.
[52] MICHALAK-ŚCIBIOR, J., 1999: Kafle piecowe w zbiorach Muzeum Regionalnego w Łęcznej (XVI–XX w.). Łęczna.
[53] MIKŠÍK, M.–HANYKÝŘ, V.–HAZLBAUER, Z., 1986: Studie podmínek výroby reliéfních ploch pozdně středověkých kachlů – Studie der Herstellungsbedingungen von Reliefflächen spätmittelalterlicher kacheln, AH 11, 505–513.
[54] MOSKAL, K., 2012: Katalog zbiorów MHK. Kafle w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Kraków.
[55] MUZEUM, 2013: Muzeum Technik Ceramicznych w Kole. Tapety, http://www.muzeum-kolo.pl/pl/index.php?option=com_content&view =article&id=75&Itemid=47, cit. 29. 12. 2013.
[56] NARODOWE, 2014 – Muzeum Narodowe w Krakowie. Katalog zbiorów, http://katalog.muzeum.krakow.pl/pl/work/MNK-IV-C-5984-Kafel-fragment, cit. 3. 03. 2014.
[57] NEKUDA, V.–REICHERTOVÁ, K., 1968: Středověká keramika v Čechách a na Moravě. Brno.
[58] OKOŃSKI, J., 1987: Późnośredniowieczne kafle i urządzenia ogniowe z terenu Małopolski, Rocznik Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwatorskie Zabytków 2, 94–107.
[59] OSE, I., 1996: Podiņu krāsnis Kurzemes un Zemgales pilīs. 15. gs. beigas – 18. gs. sākums. Ryga.
[60] PAVLÍK, Č., 2007: Gotické a renesanční kachle pod Ždánickým lesem – Gothic and Renaissance [Tiles] in the Ždánický Forest Region, Regio M, 74–90.
[61] PAVLÍK, Č., 2008: Kachlový materiál z hradu Polná, Archeologie Moravy a Slezska 8, 200–220.
[62] PAVLÍK, Č.–ŠPAČEK, J., 2013: Soubor gotických reliéfních kachlů z obce Škvorec, okr. Praha-východ – Eine Kollektion gotischer Reliefkacheln aus der Gemeinde Škvorec, Bez. Prag-Ost, AH 38, 543–556.
[63] PIĄTKIEWICZ-DERENIOWA, M., 1960: Odkrycie najdawniejszych kafli wawelskich, Studia do Dziejów Wawelu II, 490–492.
[64] PIĄTKIEWICZ-DERENIOWA, M., 1960a: Kafle wawelskie okresu wczesnego renesansu, Studia do Dziejów Wawelu II, 303–375.
[65] PIEKOSIŃSKI, F., 1906: Sprawozdania z posiedzeń Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce, Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce VII, CCXCVI–CCXCVIII.
[66] PIERZAK, J., 2002: Zamek biskupów krakowskich w Sławkowie. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia 15. Bytom.
[67] POLEN, 1986: Polen im Zeitalter der Jagiellonen 1386–1572. Katalog wystawy. Wien.
[68] POSPIESZNA, B., 1994: Zarys historii rzemiosła zduńsko-garncarskiego w Malborku od wieku XV do początku XIX. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 277–290. Rzeszów.
[69] PROCHÁZKA, Z., 1998: Nové poznatky z výzkumu hradu Nového Herštejna – Neue Erkentnisse aus der Untersuchung der Burg Nový Herštejn, CB 6, 205–228.
[70] RADWAN, A., 1993: Kafle średniowieczne z Oświęcimia. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 77–80. Gniezno.
[71] RENNER, J., 1994: Grupa znalezisk kaflowych. Przyczynek do historii kaflarstwa polskiego. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 21–31. Rzeszów.
[72] RICHTEROVÁ, J., 1982: Středověké kachle. Praha.
[73] SMOLÁKOVÁ, M., 2011: K ikonografii zobrazenia Bitka dvoch mužov (hráčov) – Zur Ikonographie der Darstellung Rauferei zweier Männer (Spieler), AH 36, 573–581.
[74] SMOLEŃSKA, J., 1975: Śląskie kafle średniowieczne w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Rocznik Muzeum Narodowego 19, 265–283.
[75] SOZAŃSKA, J., 1993: Kafle średniowieczne i renesansowe z Choinowa, Jawora, Kątów Wrocławskich, Namysłowa i Wrocławia. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 123–124. Gniezno.
[76] STRAUSS, K., 1928: Schlesische Keramik. Strassburg.
[77] STRZYŻEWSKI, CZ., 1993: Gotyckie i renesansowe kafle z Jankowa Dolnego. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 37–39. Gniezno.
[78] SZYDŁOWSKA, E., 1973: Gotyckie i renesansowe kafle w muzeach Górnego Śląska. Katalog wystawy. Bytom.
[79] ŚLAWSCY, G. i T., 1994: Garncarstwo i kaflarstwo w Bieczu od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 211–230. Rzeszów.
[80] TARASIŃSKI, A., 2010: Najnowsze odkrycia kafli z zamku w Chudowie koło Gliwic, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 27, 121–134.
[81] TOMKIEWICZ, S.–INDQUIST, H., 1884: Szczątki średniowiecznego zameczku zwanego Wołek w księstwie oświęcimskim, Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce III/1, 1–6.
[82] TPУСАЎ, A. A., 1993: Беларускаe Кафлярства. Mінcк.
[83] TYMONOVÁ, M., 2009: Středověké reliéfní kachle jako pramen hmotné kultury (Slezsko) – Mittelalterliche Reliefkacheln als Quelle der Sachkultur (Schlesien), AH 34, 209–223.
[84] TYMONOVÁ, M., 2011: Gotické a renesanční kachle ze slezských hradů – Gothic and Renaissance Tiles from Silesian Castles, díl I.–III., rkp. disertační práce ulož. v ÚAM FF MU, Brno.
[85] VERLET, P.–FLORISOONE, M.–HOFFMEISTER, A.–TABARD, F., 1965: Das Grosse Buch der Tapisserie. Wien – Düsseldorf.
[86] VOIT, P.–HOLL I., 1963: Alte ungarische Ofenkacheln. Budapest.
[87] WAWEL, 2009: Wawel w Wilnie. Od Jagiellonów do końca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Katalog wystawy zorganizowanej w ramach obchodów tysiąclecia Litwy, Wilno, Muzeum Sztuki Stosowanej, 5 lipca – 4 października 2009 roku (Petrus, J. T.–Budrys, R., edd.). Wilno.
[88] WŁODARCZYK, Z., 2007: Symbolika siedmiu najważniejszych gatunków roślin biblijnych. In: Symbolika roślin. Heraldyka i symbolika chrześcijańska (Marecki, J.–Rotter, L., edd.), 169–180. Kraków.
[89] ŽALNIERIUS, A.–BALČIŪNAS, D., 2007: Kafle półcylindryczne z Kowna. In: Średniowieczne i nowożytne kafle. Regionalizmy – podobieństwa – różnice (Dąbrowska, M.–Karwowska, H., edd.), 241–252. Frombork.
[90] ŽEGKLITZ, J.–VITANOVSKÝ, M.–ZAVŘEL, J., 2009: Soubor kachlových forem z pražské hrnčířské dílny Adama Špačka a její kachlová produkce v letech 1531–1572 – An Assemblage of Stove Tile Moulds from the Prague Pottery Workshop of Adam Špaček and the Tile Production of this Facility in the Years 1531–1572, AR LXI, 427–466.
[91] ŻEMIGAŁA, M., 1987: Ogrzewanie piecowe na zamku w Bolesławcu nad Prosną XIV–XVII w., Acta Archaeologica Lodziensia 33. Wrocław.
[2] BATARIUC, P. V., 1999: Cahle din Moldova Medievalã scolele XIV–XVII. Suceava.
[3] BRYCH, V., 2004: Kachle doby gotické, renesanční a raně barokní. Výběrový katalog Národního muzea v Praze. Praha.
[4] BUKO, A., 1990: Ceramika współczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
[5] BUŚKO, C., 1996: Nurt dworski w ikonografii kafli śląskich. In: Kultura średniowiecznego Śląska i Czech, Zamek, 51–62. Wrocław.
[6] CHMIEL, A., 1906: Kafle średniowieczne znalezione w Oświęcimiu, Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej II, 343–353.
[7] CHUDZIŃSKA, B., 2012: Życie codzienne na zamku w Muszynie. Muszyna.
[8] CZECHOWICZ, B., 1993: Późnogotyckie kafle z zamku w Raciborzu, Śląskie Zeszyty Krajoznawcze, IK 66, 18–25.
[9] CZOPEK, S., 1994: Renesansowe kafle z Będziemyśla. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 95–120. Rzeszów.
[10] DĄBROWSKA, M., 1987: Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej LVIII.
[11] DURDÍK, T.–HAZLBAUER, Z., 1993: Gotické a renesančni kachle z východniho křídla předzámčí v Kostelci nad Černými lesy – Gotische und Renaissancekacheln aus dem Ostflügel der Vorburg in Kostelec nad Černými lesy, CB 3, 289–314.
[12] DYMEK, K., 1993: Gotyckie i renesansowe kafle śląskie. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 117–122. Gniezno.
[13] DYMEK, K., 1995: Średniowieczne i renesansowe kafle śląskie. Wrocław.
[14] DYMEK, K., 1999: Ze studiów nad codziennym życiem w średniowiecznym mieście, B. Piec kaflowy, Wratislavia Antiqua I, 44–53.
[15] EUROPA, 2013: Europa Jagiellonica 1386–1572. Sztuka i kultura w Europie Środkowej za panowania Jagiellonów, Przewodnik po wystawie. Warszawa.
[16] FEKECZ-TOMASZEWSKA, B., 2010: Wrocławskie piece kaflowe. In: Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej w Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku w dniach 5–7 września 2008 roku (Dąbrowska, M.–Semków, J.–Wojnowska, W., edd.), 185–202. Frombork.
[17] FRÖHLICH, J.–PAVLÍK, Č., 2010: Turnajová scéna s dedikací na kachlovém reliefu z Blatenska – Die Turnierszene mit der Dedikation auf dem Kachelrelief aus der Region Blatná, ASČ 14, 909–914.
[18] FRYŚ-PIETRASZKOWA, E., 1973: Ośrodek garncarski w Łążku Ordynackim. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
[19] GRUIA, A. M., 2009: Tiles Decorated with the Knight in Tournament in the Kingdom of Hungary, Brukenthal, Acta Musei IV/1, 203–221.
[20] GRUIA, A. M., 2012: Povestri la gura sobei. Catalog selectiv al colectiei de cahle a Muzeului National de Istorie a transilvaniei. Cluj-Napoca.
[21] GÜNDEL, CH., 1934: Figürliche Ofenkacheln des 15. Jahrhunderts, Altschlesien 4, 288–293.
[22] ГУРКИН, С. В., 2000: О предках кьшчаков икимаков, Донся Археология 3–4, 6–23.
[23] HAZLBAUER, Z., 1986: Příspěvek k technologii výroby pozdně středověkých reliéfních kachlů – Beitrag zur Technologie der spätmittelalterlichen Reliefkacheln, AH 11, 489–503.
[24] HAZLBAUER, Z., 1998: Krása středověkých kamen. Praha.
[25] HAZLBAUER, Z., 2005: Sygnatury garncarskie na gotyckich i renesansowych kaflach czeskich, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej LIII/2, 205–216.
[26] HINTZE, E., 1907: Kachelfunde aus dem Breslauer Rathause, Schlesiens Vorzeit NF IV, 113–114.
[27] HOLČÍK, Š., 1978: Stredoveké kachliarstvo. Bratislava.
[28] HRŮŠOVÁ, L., 2013: Soubor kamnových kachlů z Muzea východních Čech v Hradci Králové, rkp. magisterské diplomové prace ulož. na FF Univerzity Palackého v Olomouci, Olomouc.
[29] JAMKA, R., 1951: Szczegółowe sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Opolu za okres 1948–1949, Materiały Wczesnośredniowieczne I, 1–57.
[30] JANIAK, T., 2003: Kafle gotyckie w zbiorach muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Gniezno.
[31] JORDÁNKOVÁ, H.–LOSKOTOVÁ, I.–MERTA, D., 2004: Odraz domáci války v produkci brněnských kamnářů druhé poloviny 15. století – Widerspielung des Heimkrieges in der Produktion der Brunner Ofesetzer in der Zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts, AH 29, 445–456.
[32] KAFLE, 1936: Kafle z XVI w. przy ul. Krupniczej, Ilustrowany Kuryer Codzienny 100, 19.
[33] KAFLE GOTYCKIE, 1993: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich. Gniezno.
[34] KARCZEWSKI, A., 1929: Nowe wykopaliska ceramiczne w obrębie zamku czerskiego, Studia do Dziejów Sztuki w Polsce 1, 116–117.
[35] KASTEK, T.–MRUCZEK, R.–ZARADZKA, A.–STOJANOWICZ, P.–STOPCZYŃSKI, L., 1998: Zamek Radosno. Badania archeologiczno-architektoniczne w 1996 r., Śląskie Sprawozdania Archeologiczne XXXI, 311–323.
[36] KOPERA, F., 1907: Notaty o kaflach w Polsce. Luźny materiał inwentaryzacyjny do historyi majoliki, Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne V, 236–255.
[37] KRAKÓW, 2007: Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257–1791. Katalog wystawy 5 czerwca – 19 listopada 2007 r., Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Pałac Krzysztofory (Lichończak-Nurek, G., ed.). Kraków.
[38] KRÁSA, 2008: Krása která hřeje. Výběrový katalog gotických a renesančních kachlů Moravy a Slezska – Beauty, which Warms. Gothic and Renaissance Dutsch Stove Tiles of Moravia and Silesia (Menoušková, D.–Měřínský, Z., edd.). Uherské Hradiště.
[39] KRUPPÉ, J., 1961: Studia nad ceramiką XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie, Wrocław – Warszawa – Kraków.
[40] KUCZYŃSKI, J., 1968: Kafle z XIV–XVI w. w zbiorach Muzeum Świętokrzyskiego. Katalog wystawy. Kielce.
[41] KUCZYŃSKI, J., 1968a: Kafle z XIV–XVI w., Broszura. Kielce.
[42] KUCZYŃSKI, J., 1970: Wyniki badań archeologicznych Muzeum Świętokrzyskiego 1966–1969. Przewodnik po wystawie. Kielce.
[43] KUCZYŃSKI, J., 1971: Badania wykopaliskowe przeprowadzone w 1969 r. na terenie zamku w Bodzentynie, Rocznik Muzeum Śweiętokrzyskiego V, 133–147.
[44] LANDSFELD, H., 1950: Lidové hrnčířství a džbánkářství. Praha.
[45] ЛАЩУK, Ю. П., 1993: Үкраїнські кахлі. Ужгород.
[46] LISOWA, E., 1986: Zbiór kafli odkrytych podczas badań ratowniczych na trasie W–Z we Wrocławiu, Silesia Antiqua 28, 139–160.
[47] LISOWA, E.–LASOTA, CZ., 1989: Późnogotyckie kafle z Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, Silesia Antiqua 31, 83–104.
[48] LOSKOTOVÁ, I., 2009: Středověké reliéfní kachle jako pramen hmotné kultury (Morava) – Mittelalterliche Reliefkacheln als Quelle für die materielle Kultur (Mähren), AH 34, 189–208.
[49] LOSKOTOVÁ, I., 2011: Brněnské kamnové kachle období gotiky, rkp. disertační práce ulož. v ÚAM FF MU, Brno.
[50] MALINOWSKI, T., 2000: O wyobrażeniach instrumentów muzycznych na gotyckich i renesansowych kaflach z ziem polskich, Archaeologia Historica Polona 8, 131–141.
[51] MARCINIAK-KAJZER, A., 2003: Czy dwa piece Stanisława Tarnowskiego, Archaeologia Historica Polona 13, 295–306.
[52] MICHALAK-ŚCIBIOR, J., 1999: Kafle piecowe w zbiorach Muzeum Regionalnego w Łęcznej (XVI–XX w.). Łęczna.
[53] MIKŠÍK, M.–HANYKÝŘ, V.–HAZLBAUER, Z., 1986: Studie podmínek výroby reliéfních ploch pozdně středověkých kachlů – Studie der Herstellungsbedingungen von Reliefflächen spätmittelalterlicher kacheln, AH 11, 505–513.
[54] MOSKAL, K., 2012: Katalog zbiorów MHK. Kafle w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Kraków.
[55] MUZEUM, 2013: Muzeum Technik Ceramicznych w Kole. Tapety, http://www.muzeum-kolo.pl/pl/index.php?option=com_content&view =article&id=75&Itemid=47, cit. 29. 12. 2013.
[56] NARODOWE, 2014 – Muzeum Narodowe w Krakowie. Katalog zbiorów, http://katalog.muzeum.krakow.pl/pl/work/MNK-IV-C-5984-Kafel-fragment, cit. 3. 03. 2014.
[57] NEKUDA, V.–REICHERTOVÁ, K., 1968: Středověká keramika v Čechách a na Moravě. Brno.
[58] OKOŃSKI, J., 1987: Późnośredniowieczne kafle i urządzenia ogniowe z terenu Małopolski, Rocznik Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwatorskie Zabytków 2, 94–107.
[59] OSE, I., 1996: Podiņu krāsnis Kurzemes un Zemgales pilīs. 15. gs. beigas – 18. gs. sākums. Ryga.
[60] PAVLÍK, Č., 2007: Gotické a renesanční kachle pod Ždánickým lesem – Gothic and Renaissance [Tiles] in the Ždánický Forest Region, Regio M, 74–90.
[61] PAVLÍK, Č., 2008: Kachlový materiál z hradu Polná, Archeologie Moravy a Slezska 8, 200–220.
[62] PAVLÍK, Č.–ŠPAČEK, J., 2013: Soubor gotických reliéfních kachlů z obce Škvorec, okr. Praha-východ – Eine Kollektion gotischer Reliefkacheln aus der Gemeinde Škvorec, Bez. Prag-Ost, AH 38, 543–556.
[63] PIĄTKIEWICZ-DERENIOWA, M., 1960: Odkrycie najdawniejszych kafli wawelskich, Studia do Dziejów Wawelu II, 490–492.
[64] PIĄTKIEWICZ-DERENIOWA, M., 1960a: Kafle wawelskie okresu wczesnego renesansu, Studia do Dziejów Wawelu II, 303–375.
[65] PIEKOSIŃSKI, F., 1906: Sprawozdania z posiedzeń Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce, Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce VII, CCXCVI–CCXCVIII.
[66] PIERZAK, J., 2002: Zamek biskupów krakowskich w Sławkowie. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia 15. Bytom.
[67] POLEN, 1986: Polen im Zeitalter der Jagiellonen 1386–1572. Katalog wystawy. Wien.
[68] POSPIESZNA, B., 1994: Zarys historii rzemiosła zduńsko-garncarskiego w Malborku od wieku XV do początku XIX. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 277–290. Rzeszów.
[69] PROCHÁZKA, Z., 1998: Nové poznatky z výzkumu hradu Nového Herštejna – Neue Erkentnisse aus der Untersuchung der Burg Nový Herštejn, CB 6, 205–228.
[70] RADWAN, A., 1993: Kafle średniowieczne z Oświęcimia. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 77–80. Gniezno.
[71] RENNER, J., 1994: Grupa znalezisk kaflowych. Przyczynek do historii kaflarstwa polskiego. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 21–31. Rzeszów.
[72] RICHTEROVÁ, J., 1982: Středověké kachle. Praha.
[73] SMOLÁKOVÁ, M., 2011: K ikonografii zobrazenia Bitka dvoch mužov (hráčov) – Zur Ikonographie der Darstellung Rauferei zweier Männer (Spieler), AH 36, 573–581.
[74] SMOLEŃSKA, J., 1975: Śląskie kafle średniowieczne w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Rocznik Muzeum Narodowego 19, 265–283.
[75] SOZAŃSKA, J., 1993: Kafle średniowieczne i renesansowe z Choinowa, Jawora, Kątów Wrocławskich, Namysłowa i Wrocławia. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 123–124. Gniezno.
[76] STRAUSS, K., 1928: Schlesische Keramik. Strassburg.
[77] STRZYŻEWSKI, CZ., 1993: Gotyckie i renesansowe kafle z Jankowa Dolnego. In: Kafle gotyckie i renesansowe na ziemiach polskich, 37–39. Gniezno.
[78] SZYDŁOWSKA, E., 1973: Gotyckie i renesansowe kafle w muzeach Górnego Śląska. Katalog wystawy. Bytom.
[79] ŚLAWSCY, G. i T., 1994: Garncarstwo i kaflarstwo w Bieczu od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. In: Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Materiały z konferencji, Rzeszów, 21–23 IX 1993 (Gruszczyńska, A.–Targońska, A., edd.), 211–230. Rzeszów.
[80] TARASIŃSKI, A., 2010: Najnowsze odkrycia kafli z zamku w Chudowie koło Gliwic, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 27, 121–134.
[81] TOMKIEWICZ, S.–INDQUIST, H., 1884: Szczątki średniowiecznego zameczku zwanego Wołek w księstwie oświęcimskim, Sprawozdania Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce III/1, 1–6.
[82] TPУСАЎ, A. A., 1993: Беларускаe Кафлярства. Mінcк.
[83] TYMONOVÁ, M., 2009: Středověké reliéfní kachle jako pramen hmotné kultury (Slezsko) – Mittelalterliche Reliefkacheln als Quelle der Sachkultur (Schlesien), AH 34, 209–223.
[84] TYMONOVÁ, M., 2011: Gotické a renesanční kachle ze slezských hradů – Gothic and Renaissance Tiles from Silesian Castles, díl I.–III., rkp. disertační práce ulož. v ÚAM FF MU, Brno.
[85] VERLET, P.–FLORISOONE, M.–HOFFMEISTER, A.–TABARD, F., 1965: Das Grosse Buch der Tapisserie. Wien – Düsseldorf.
[86] VOIT, P.–HOLL I., 1963: Alte ungarische Ofenkacheln. Budapest.
[87] WAWEL, 2009: Wawel w Wilnie. Od Jagiellonów do końca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Katalog wystawy zorganizowanej w ramach obchodów tysiąclecia Litwy, Wilno, Muzeum Sztuki Stosowanej, 5 lipca – 4 października 2009 roku (Petrus, J. T.–Budrys, R., edd.). Wilno.
[88] WŁODARCZYK, Z., 2007: Symbolika siedmiu najważniejszych gatunków roślin biblijnych. In: Symbolika roślin. Heraldyka i symbolika chrześcijańska (Marecki, J.–Rotter, L., edd.), 169–180. Kraków.
[89] ŽALNIERIUS, A.–BALČIŪNAS, D., 2007: Kafle półcylindryczne z Kowna. In: Średniowieczne i nowożytne kafle. Regionalizmy – podobieństwa – różnice (Dąbrowska, M.–Karwowska, H., edd.), 241–252. Frombork.
[90] ŽEGKLITZ, J.–VITANOVSKÝ, M.–ZAVŘEL, J., 2009: Soubor kachlových forem z pražské hrnčířské dílny Adama Špačka a její kachlová produkce v letech 1531–1572 – An Assemblage of Stove Tile Moulds from the Prague Pottery Workshop of Adam Špaček and the Tile Production of this Facility in the Years 1531–1572, AR LXI, 427–466.
[91] ŻEMIGAŁA, M., 1987: Ogrzewanie piecowe na zamku w Bolesławcu nad Prosną XIV–XVII w., Acta Archaeologica Lodziensia 33. Wrocław.