Název: Gaming pieces, pads or ... anything else? : Late Bronze Age ceramic discs in the light of experimental research
Variantní název:
- Hrací kameny, podložky nebo ... něco jiného? : keramické kotouče z pozdní doby bronzové z pohledu experimentální archeologie
Zdrojový dokument: Studia archaeologica Brunensia. 2022, roč. 27, č. 1, s. 5-18
Rozsah
5-18
-
ISSN1805-918X (print)2336-4505 (online)
Trvalý odkaz (DOI): https://doi.org/10.5817/SAB2022-1-1
Trvalý odkaz (handle): https://hdl.handle.net/11222.digilib/145214
Type: Článek
Jazyk
Jazyk shrnutí
Licence: CC BY-SA 4.0 International
Upozornění: Tyto citace jsou generovány automaticky. Nemusí být zcela správně podle citačních pravidel.
Abstrakt(y)
Small-sized (usually 2–9 cm) ceramic discs are usually found in settlement contexts of various chronology. Many of them are likely classified as mass artefacts and they are not included in the usewear analyses. From the settlement in Wrocław, Niemczańska str. (south-western Poland) we know a collection of nine such items, dated to the late stages of the Bronze Age. The work aim is to find out about the function of ceramic discs. They were subjected to microscopic observations. Then, a series of experiments were performed to compare the traces documented on the archaeological material. The results of comparative analyses indicate the use of ceramic discs as potter's ribs to shape and to uniform the thickness of the vessels' walls.
V sídlištních kontextech z různých období se často objevují keramické kotouče malých rozměrů (obvykle 2–9 cm). Mnohé z nich jsou klasifikovány jako běžné nálezy s hromadným výskytem a nebývají tedy podrobeny žádné další traseologické analýze. Ze sídlištní lokality v Niemczańské ulici ve Vratislavi (jihozápadní Polsko) pochází soubor devíti předmětů zmíněného typu, datovaný do pozdních fází doby bronzové. Cílem výzkumu je identifikovat funkci těchto keramických kotoučů. Předměty byly nejprve prozkoumány pod mikroskopem. Poté byla provedena série experimentů, které měly za úkol porovnat stopy opotřebení na povrchu archeologického materiálu. Výsledky srovnávacích analýz naznačují, že keramické kotouče byly používány jako hrnčířská pomůcka – hladítko na úpravu tloušťky stěn nádob.
Reference
[1] Baron, J. – Stolarczyk, T. 2012: Wznowienie badań wykopalliskowych na osadzie epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Grzybianach w powiecie legnickim, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne LIV, 101–127.
[2] Buko, A. 1990: Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław.
[3] Cofta-Broniewska, A. – Hensel, Z. 1996: Metalurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw. Poznań.
[4] Gawron-Szymczyk, A. – Łaciak, D. – Baron, J. 2020: To smooth or not to smooth? A traceological and experimental approach to surface processing of Bronze and Iron Age ceramic, Sprawozdania Archeologiczne 72/2, 137–156.
[5] Gray, J. T. M. 1997: Gaming in the Rio del Norte: Defining the Typology and Usage of Modified - Potsherds at Pot Creek Pueblo (LA 260, TA 1), Honors Projects 13, 1–33.
[6] Kądziołka, K. 2012: Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych osady kultury łużyckiej przy ulicy Niemczańskiej we Wrocławiu w sezonach 2003 i 2005. Unpublished BS thesis, Institute of Archaeology, University of Wrocław.
[7] Kołosówna, Z. 1950: Przedmioty kultu i zabawki z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie. In: III Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948. Poznań, 193–238.
[8] Mierzwiński, A. 2003: Znaki utrwalone w glinie. Społeczno-obrzędowe aspekty działań wytwórczych końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański. Wrocław.
[9] Parma, D. – Barta, P. – Bíško, R. – Bíšková, J. – Hajnalová, M. – Holubová, Z. – Horáčková, L. – Jarošová, I. – Kala, J. – Kaupová, S. – Křivánek, R. – Nývltová Fišáková, M. – Přichystal, A. – Roblíčková, M. – Tvrdý, Z. – Nohálová, H. – Vargová L. 2017: Archeologie střední a mladší doby bronzové na Vyškovsku. Interpretační potenciál plošných záchranných výzkumů. Brno.
[10] Podborský, V. – Čížmář, M. – Dvořák, P. – Erhart A. – Janák, V. – Medunová-Benešová, A. – Nekvasil, J. – Ondráček, J. – Pavelčík, J. – Salaš M. – Stuchlík, S. – Stuchlíková, J. – Šebela, L. – Šmíd, M. – Štrof, A. – Tejral, J. – Valoch, K. 1993: Pravěké dějiny Moravy. Brno.
[11] Richter, P. B. 1991: Experimentelle Archäologie: Ziele, Methoden und Aussage Möglichkeiten, Experimentelle Archäologie in Deutschland, Bilanz 6, 19–49.
[12] Shimelmitz, R. 2015: The recycling of flint throughout the Lower and Middle Paleolithic sequence of Tabun Cave, Israel, Quaternary International 361, 34–45. | DOI 10.1016/j.quaint.2014.08.033
[13] Smejtek, L. 2011: Osídlení z doby bronzové v Kněževsi u Prahy. Praha.
[14] Van Gijn, A. – Hofman, C. L. 2008: Were they used as tools? An exploratory functional study of abraded potsherds from two pre-colonial sites on the island of Guadeloupe, northern Lesser Antilles, Caribbean Journal of Science 44/1, 21–35. | DOI 10.18475/cjos.v44i1.a4
[15] Vieugué, J. 2015: What were the recycled potsherds used for? Use-wear analysis of Early Neolithic ceramic tools from Bulgaria (6100–5600 cal. B.C.), Journal of Archaeological Science 58, 89–102. | DOI 10.1016/j.jas.2015.03.016
[16] Vuković, J. 2015: Secondary use, reuse and recycling of ceramic vessels: evidence from late neolithic Vinča, Archaica 3, 111–126.
[17] Żychlińska, J. 2015: Funkcja krążków glinianych ludności kultury łużyckiej w świetle nowych znalezisk z Wielkopolski, Folia Praehistorica Posnaniensia 20, 545–556. | DOI 10.14746/fpp.2015.20.28
[2] Buko, A. 1990: Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław.
[3] Cofta-Broniewska, A. – Hensel, Z. 1996: Metalurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw. Poznań.
[4] Gawron-Szymczyk, A. – Łaciak, D. – Baron, J. 2020: To smooth or not to smooth? A traceological and experimental approach to surface processing of Bronze and Iron Age ceramic, Sprawozdania Archeologiczne 72/2, 137–156.
[5] Gray, J. T. M. 1997: Gaming in the Rio del Norte: Defining the Typology and Usage of Modified - Potsherds at Pot Creek Pueblo (LA 260, TA 1), Honors Projects 13, 1–33.
[6] Kądziołka, K. 2012: Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych osady kultury łużyckiej przy ulicy Niemczańskiej we Wrocławiu w sezonach 2003 i 2005. Unpublished BS thesis, Institute of Archaeology, University of Wrocław.
[7] Kołosówna, Z. 1950: Przedmioty kultu i zabawki z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie. In: III Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948. Poznań, 193–238.
[8] Mierzwiński, A. 2003: Znaki utrwalone w glinie. Społeczno-obrzędowe aspekty działań wytwórczych końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański. Wrocław.
[9] Parma, D. – Barta, P. – Bíško, R. – Bíšková, J. – Hajnalová, M. – Holubová, Z. – Horáčková, L. – Jarošová, I. – Kala, J. – Kaupová, S. – Křivánek, R. – Nývltová Fišáková, M. – Přichystal, A. – Roblíčková, M. – Tvrdý, Z. – Nohálová, H. – Vargová L. 2017: Archeologie střední a mladší doby bronzové na Vyškovsku. Interpretační potenciál plošných záchranných výzkumů. Brno.
[10] Podborský, V. – Čížmář, M. – Dvořák, P. – Erhart A. – Janák, V. – Medunová-Benešová, A. – Nekvasil, J. – Ondráček, J. – Pavelčík, J. – Salaš M. – Stuchlík, S. – Stuchlíková, J. – Šebela, L. – Šmíd, M. – Štrof, A. – Tejral, J. – Valoch, K. 1993: Pravěké dějiny Moravy. Brno.
[11] Richter, P. B. 1991: Experimentelle Archäologie: Ziele, Methoden und Aussage Möglichkeiten, Experimentelle Archäologie in Deutschland, Bilanz 6, 19–49.
[12] Shimelmitz, R. 2015: The recycling of flint throughout the Lower and Middle Paleolithic sequence of Tabun Cave, Israel, Quaternary International 361, 34–45. | DOI 10.1016/j.quaint.2014.08.033
[13] Smejtek, L. 2011: Osídlení z doby bronzové v Kněževsi u Prahy. Praha.
[14] Van Gijn, A. – Hofman, C. L. 2008: Were they used as tools? An exploratory functional study of abraded potsherds from two pre-colonial sites on the island of Guadeloupe, northern Lesser Antilles, Caribbean Journal of Science 44/1, 21–35. | DOI 10.18475/cjos.v44i1.a4
[15] Vieugué, J. 2015: What were the recycled potsherds used for? Use-wear analysis of Early Neolithic ceramic tools from Bulgaria (6100–5600 cal. B.C.), Journal of Archaeological Science 58, 89–102. | DOI 10.1016/j.jas.2015.03.016
[16] Vuković, J. 2015: Secondary use, reuse and recycling of ceramic vessels: evidence from late neolithic Vinča, Archaica 3, 111–126.
[17] Żychlińska, J. 2015: Funkcja krążków glinianych ludności kultury łużyckiej w świetle nowych znalezisk z Wielkopolski, Folia Praehistorica Posnaniensia 20, 545–556. | DOI 10.14746/fpp.2015.20.28