Nové perspektivy výzkumu života a díla Gustawa Morcinka

Název: Nové perspektivy výzkumu života a díla Gustawa Morcinka
Variantní název:
  • New perspectives on research into the life and work of Gustav Morcinek
Zdrojový dokument: Slavica litteraria. 2022, roč. 25, č. 2, s. 111-129
Rozsah
111-129
  • ISSN
    1212-1509 (print)
    2336-4491 (online)
Type: Článek
Jazyk
 

Upozornění: Tyto citace jsou generovány automaticky. Nemusí být zcela správně podle citačních pravidel.

Abstrakt(y)
Studie mapuje dosavadní kritickou recepci díla Gustawa Morcinka (1891–1963), jehož literární tvorba se nesla v duchu žánru populární literatury, témata čerpal z hornického prostředí, které sám poznal, ale také z regionu (navazoval často na hornický a beskydský folklor). Je známý rovněž jako spisovatel pro děti a mládež. V padesátých letech minulého století akcentoval ve své prozaické tvorbě socialistický realismus. Literární tvorba Gustawa Morcinka i jeho pohnutý život se velmi často staly předmětem pozornosti literární kritiky, avšak zejména původem slezské. V Katovicích vznikla dokonce takzvaná lokální interpretační "morcinkologická" škola. Autor studie odpovídá na otázku položenou zakladatelkou této „morcinkologické“ literárněkritické školy prof. Krystynou Heskou-Kwaśniewicz, zdali se po letech zkoumání osobnosti a díla tohoto rodáka z Karviné a spisovatele ze Skočova dá ještě něco dalšího a relevantního vyzkoumat.
The study concerns the mapping of a critical reception of the work of Gustav Morcinek (1891–1963). His literary work was in the spirit of the genre of popular literature, he drew on the themes from the mining environment, which he knew, but also from the region (he often followed the mining and Beskids folklore). He is also known as a writer for children and young people. In the 1950s, he emphasized socialist realism in his prose work. Gustav Morcinek's literary work and his turbulent life very often became the subject of literary criticism, but especially of Silesian origin. A so-called local "Morcinek-ology" school of interpretation has even been established in Katowice. The author of the study answers the question posed by the founder of this "Morcinek-ological" literary-critical school prof. Krystyna Heska-Kwaśniewicz, whether after years of researching the personality and work of this native from Karviná and the writer from Skočov, he can examine something else and relevant.
Reference
[1] BERETA, Kataryzna: Propozycja dla wychowania ekologicznego. O Łysku z pokładu Idy Gustawa Morcinka. Guliwer 20, 2011, č. 1, s. 29–34.

[2] BERETA, Kataryzna: Filozofia grabarza. Migotania. Gazeta literacka (12), 2014, č. 4, s. 14–15.

[3] BERETA, Kataryzna: Kopalnia jako "piąty żywioł" na podstawie wybranych tekstów literackich. Orbis Linguarum 21, 2015, sv. 42, s. 253–261.

[4] BERETA, Kataryzna: Nieznany Wyrąbany chodnik. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 23, 2015, č. 6, s. 48–52.

[5] BERETA, Kataryzna: Morcinek znany i nieznany, uwagi rozproszone o życiu i twórczości. Prowincja. Kwartalnik społeczno-kulturalny Dolnego Powiśla i Żuław 7, 2017, č. 1, s. 52–61.

[6] BOKOVÁ, Marie: Poznámky, kritiky, polemiky. Svět a divadlo 4, 1994, č. 4, s. 188.

[7] BROŻEK, Ludwik: Przegląd bibliograficzny twórczości Gustawa Morcinka. In: Gustaw Morcinek. W 70-lecie urodzin. Ed. Tadeusz Kijonka. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1961, s. 114–159.

[8] FAZAN, Mirosław: Życiorysy i bibliografia. In: FAZAN, Mirosław – NAWROCKI, Witold. Katowickie środowisko literackie w latach 1945–1967. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1969, s. 8–305.

[9] FONFARA, Ewa. Współpraca Gustawa Morcinka z "Miesięcznikiem Pedagogicznym" w latach 1924–1938. In: Śląskie Miscellanea 9, 1999, sv. 12, s. 87–96.

[10] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: O korespondencji Gustawa Morcinka z Kornelem Makuszyńskim. Zaranie Śląskie 13, 1970, seš. 2, s. 317–327.

[11] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna (ed.): Gustaw Morcinek do dziewczyny ze Wschodniej Ballady. Listy Gustawa Morcinka do Janiny Gardzielewskiej. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1983.

[12] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna (ed.): Gustawa Morcinka "Listów spod morwy ciąg dalszy". Listy Gustawa Morcinka do Władysławy Ostrowskiej. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1986.

[13] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: "Pisarski zakon". Biografia literacka Gustawa Morcinka. Opole: Instytut Śląski, 1988.

[14] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: "Kolorowy rytm życia". Studia o prozie Gustawa Morcinka. Kraków: Universitas, 1993.

[15] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: O korespondencji Gustawa Morcinka z Zofią Degen-Ślósarską. Kwartalnik Opolski 51, 2006, č. 1, s. 99–138.

[16] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: Czy można jeszcze coś napisać o Gustawie Morcinku. In: Perspektywy literackich badań śląskoznawczych. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Gnome, 2007, s. 95–104.

[17] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna: Góry Gustawa Morcinka. In: Wierchy 81, 2015. Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, 2017, s. 27–42.

[18] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna – SADZIKOWSKA, Lucyna (eds.): Listy z Dachau. Gustaw Morcinek do siostry Teresy Morcinek. Katowice: Instytut Pamięci Narodowej, 2016.

[19] HESKA-KWAŚNIEWICZ, Krystyna – SADZIKOWSKA, Lucyna: Działalność poselska Gustawa Morcinka czyli katalog ludzkiej biedy. Dokumenty w opracowaniu Krystyny Heskiej-Kwaśniewicz i Lucyny Sadzikowskej. Szczecin – Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.

[20] JURGAŁA-JURECZKA, Joanna: Świat według Morcinka. In: Śląskie Miscellanea 12, sv. 15, 2002, s. 93–99.

[21] KADŁUBIEC, Karol Daniel: Gustaw Morcinek a jego śląska mitologia. Śląsk 17, 2012, č. 3, s. 22–25.

[22] KARDYNI-PELIKÁNOVÁ, Krystyna: Gustaw Morcinek a Vojtěch Martínek. Zarys problematyki porównawczej. Głos Ludu 31, č. 121 (11. 10. 1975), s. 4; č. 124 (18. 10. 1975), s. 6.

[23] KOCIÁN, Jaroslav: Počátky fotografie na Těšínsku. Opava: Slezská univerzita v Opavě, 2010. Vedoucí práce Mgr., MgA. Tomáš Pospěch.

[24] KOREPTA, Edyta: Morcinek do dziewczynek. Epistolarny talent pisarza. In: Gustaw Morcinek – 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 116–129.

[25] KOREPTA, Edyta: Mroczne cienie literatury epistolarnej, Listy z Dachau, Gustaw Morcinek do siostry Teresy Morcinek. Ruch Literacki 57, 2017, seš. 3, s. 327–330.

[26] KRZYŻANOWSKI, Julian: Bajki wam niosę, posłuchajcie dzieci. In: Baśń i dziecko. Red. Halina Skrobiszewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978, s. 22–35.

[27] LANGER, Beata: Lektury bohaterów Morcinka. In: Gustaw Morcinek – 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 38–52.

[28] LANGER, Beata: Ślonskie maszkiety w baśniach Gustawa Morcinka. Guliwer 23, 2014, č. 2, s. 20–25.

[29] MARTINEK, Libor: Czeski rzecznik pisarza i jego dzieła, Zwrot 62, 2011, č. 3, s. 30–33.

[30] MARTINEK, Libor: Milan Rusinský o Gustawie Morcinku. In: Gustaw Morcinek – w 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 179–194.

[31] MIKOŁAJEC, Marek: Wspólnota i literatura. Studia o prozie Gustawa Morcinka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019.

[32] MORCINEK, Gustaw: Śląska mitologia. Literatura Ludowa 1, 1957, sv. 4, s. 18–24.

[33] NAWROCKI, Witold: W nurcie literatury ludowej: Ondraszek. In: Týž: O pisarstwie Gustawa Morcinka. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1972, s. 195–208.

[34] NAWROCKI, Witold: Dwie wersje "Wyrąbanego chodnika". In: Gustaw Morcinek. Piewca pracy. Red. Marek Halawa. Warszawa: Epoka, 1979, s. 45–53.

[35] NOWAK, Zbigniew Jerzy: Problemy twórczości Gustawa Morcinka. Zaranie Śląskie 17, 1974, seš. 3, s. 494–506.

[36] OBARA, Jerzy: Stylizacja gwarowa i środowiskowa w twórczości Gustawa Morcinka. In: Śląskie pogranicza kultur. Tom 1. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, s. 121–152.

[37] PELIKÁN, Jarmil: Morcinek, Gustaw. In: Slovník spisovatelů. Polsko. Ed. Kamil Křemenák. Praha: Odeon, 1974, s. 275–276.

[38] POSPÍŠIL, Ivo: Dvě knihy Libora Martinka. (L. Martinek: Henryk Jasiczek; týž: Lašsko-evropský básník Óndra Łysohorsky.) Slavica Litteraria 20, 2017, č. 1, s. 113–115.

[39] POSPÍŠIL, Ivo: Komplexní monografie. (L. Martinek: Wilhelm Przeczek.) Slavica litteraria 23, 2020, č. 1, s. 122–123.

[40] POŚPIECH, Jerzy – POŚPIECHOWA, Leokadia: Opowieść "O Czarnej Księżnej i o chłopskim dzwonie" Gustawa Morcinka na tle wersji podaniowych i literackich 13. In: Zeszyty Naukowe WSP w Opolu 10. Historia Literatury. 1969, č. 5, s. 89–110.

[41] SADZIKOWSKA, Lucyna: "Zwrot ku zwierzętom" w prozie Gustawa Morcinka. Rekonesans. Narracje o Zagładzie 3, 2017, s. 172–188.

[42] SKAWIŃSKA, Aldona: Śląskie motywy ludowe w twórczości Gustawa Morcinka. In: Studia z historii literatury dla dzieci i młodzieży. Red. Wanda Grodzieńska. Warszawa: Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia", 1971, s. 203–2010.

[43] SŁAWKOWA, Ewa: O stylistyce Gustawa Morcinka. In: W kręgu Gustawa Morcinka. Rozprawy – Szkice – Przyczynki – Scenariusz filmowy. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jan Malicki. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1992, s. 68–77.

[44] SŁAWKOWA, Ewa: "Splątany rytm kopalni". Uwagi o języku prozy Gustawa Morcinka. In: Śląskie miscelanea 4, 1994, sv. 6, s. 111–117.

[45] PINDÓR, Mirosława: Przywracanie Morcinka zaolziańskiej społeczności... (o realizacjach prozy Morcinka w Scenie Polskiej Těšínského divadla). In: Gustaw Morcinek – 120-lecie urodzin. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jacek Lyszczyna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 226–241.

[46] STANICZKOWA, Łucja: Portret Górnoślązaka w tekstach literackich i publicystycznych XX-lecia międzywojennego. Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2007. Vedoucí práce prof. dr hab. Ewa Jaskółowa.

[47] STANICZKOWA, Łucja: Herosi i "chachary". Portret Górnoślązaka w literaturze i publicystyce dwudziestolecia międzywojennego. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2009.

[48] SYNOWIEC, Helena. Refleksje Gustawa Morcinka o języku na Śląsku. In: Śląskie Miscellanea 12, 2002, sv. 15, s. 68–75.

[49] SYNOWIEC, Helena. Dialekt śląski w refleksjach ks. Emila Szramka i Gustawa Morcinka. In: Táž: Śląska ojczyzna polszczyzna z perspektywy edukacyjnej. Katowice: Sapientia, 2013, s. 64–86.

[50] ŠTĚPÁN, Ludvík: Morcinek Gustaw. In: ŠTĚPÁN, Ludvík et al.: Slovník polských spisovatelů. Praha: Libri, 2000, s. 336–337.

[51] SZEWCZYK, Grażyna Barbara: Niemieckie przekłady prozy Gustawa Morcinka. In: W kręgu Gustawa Morcinka. Rozprawy – Szkice – Przyczynki – Scenariusz filmowy. Eds. Krystyna Heska-Kwaśniewicz – Jan Malicki. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1992, s. 60–67.

[52] ZAHRADNIK, Stanisław: Ziemia rodzinna Gustawa Morcinka. Poglądy 11, 1973, č. 24, s. 4–6.

[53] ZAHRADNIK, Stanisław: vPod Czantorią – gawędy o ziemi rodzinnej. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", §§1984§§, s. 153–165.

[54] ENCYKLOPEDIA PWN: Łysek Paweł [cit. 27. 3. 2022]. Dostupné na: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3935509

[55] POSPÍŠIL, Ivo: Libor Martinek: Henryk Jasiczek. Monografie. Proudy. Středoevropský časopis pro literární vědu a literaturu 7, 2017, č. 1 [cit. 27. 3. 2022]. Dostupné na: http://www.phil.muni.cz/journal/proudy/filologie/recenze/2017/1/pospisil_inspirujici_monografie.php#articleBegin/

[56] ZEMSKÝ ARCHIV V OPAVĚ: F IV 17, O, s. 6/193, 78/229. F IV 14, N, s. 100/226, 96/224. KA II 27, Z, s. 128/66. KA II 24, N, s. 66/39.